5 yıl çalışanın yıllık ücretli izin süresi

İş kanununda emredici bir düzenleme olan ücretli izin, çalışanların iş verimliliğini, işe motivasyonunu, bedensel ve ruhsal sağlıklarını korur.

Çalışanların dinlenme hakkı olan izin, anayasa ile güvence altına alınmıştır. Çalışma şartları ve dinlenme hakkını düzenleyen Anayasanın 50. Maddesine göre, “Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir” hükmü yer almaktadır.

Yıllık İzine Hak Kazanma

İşyerinde işe başladığı günden itibaren deneme süresi de içinde olmak üzere en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir ve işçi her çalışma yılına ilişkin iznini gelecek yıl içinde kullanır.

Yıllık izin süresinin ve izne hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçinin aynı işverene ait işyerlerinde çalıştığı süreler birleştirilir. İşverenin değişik işyerlerinde geçen süreler birleştirilerek yıllık izin süresi hesaplanır.

İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;

a- Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara 14 günden,

b- Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara 20 günden,

c- Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 20 günden,

az olamaz.

Ancak, onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere 20 günden az olmamak üzere ücretli yıllık izin verilir.

Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır.

5. Yılın İzni

Çalışanlarda özellikle 5 yıl +1 gün ile 6 yıl +1 gün arasında çalışmış olanların yıllık izinlerinin kaç gün olacağı hususunda çok fazla kafa karışıklığı yaşanmaktadır.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 53/a. maddesinde “… beş yıla kadar.. (beş yıl dahil)..” ifadesi yer almıştır.

Bu ifade ile 5. hizmet yılına karşılık gelen yıllık izin 14 işgünü olarak kullanılması gerektiği açıkça belirtilmiştir.

İş Kanunu’nun 54. maddesinin “İşçi, her hizmet yılına karşılık, yıllık iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanır.” hükmüne göre, işçi, yıllık ücretli iznini bir sonraki çalışma yılı içerisinde kullanılabilecektir.

Yani, 1. yılın izni 2. yılda, 2. yılın izni 3. yılda, 3. yılın izni 4. yılda, 4. yılın izni 5. yılda, 5. yılın izni 6. yılda kullanılacaktır.

Dolayısıyla; 5. yıl çalışmasının karşılığı olarak 14 günlük yıllık ücretli izin 6 yıl içerisinde kullanılacakken, 6. Yılın çalışmasına karşılık gelen 20 günlük ücretli yıllık izin kullanılması ise 7. yılın içinde mümkün olacaktır.

Yıllık Ücretli İznin Uygulanması

Normal olarak yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünmeden kesintisiz kullandırılmalıdır. Ancak, işçi ve işverenin anlaşması ile izin süreleri, bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere bölümler hâlinde kullanılabilir. Öyle ki 20 gün izin hakkı olan bir işçi bir bölümünü 10 gün diğer günleri de yine 10 parçada kullanabilir.

İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izin olarak değerlendirilemez. Ayrıca, yıllık ücretli izin günlerine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri de yıllık izin süresinden sayılmaz.

Toplu İzin

İşveren veya işveren vekili Nisan ayı başı ile Ekim ayı sonu arasındaki süre içinde, işçilerin tümünü veya bir kısmını kapsayan toplu izin uygulayabilir.

Bu uygulamaya gidildiğinde, izin kurulu izin çizelgelerini, toplu izne çıkacak işçiler aynı zamanda izne başlayacak ve yukarıda belirtilen izin sürelerine ve yol izni isteklerine göre her işçinin izin süresinin bitimini gösterecek biçimde düzenler ve ilan eder.

Toplu izin dönemleri, bu dönemlerde henüz yıllık ücretli izin hakkını kazanmayan işçileri de kapsayacak şekilde belirlenebilir.

Yol İzni

Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır.

Taşeron İşçilerin Yıllık Ücretli İzinleri

10.09.2014 tarihli 6552/6 md. ile yapılan düzenleme ile alt işveren (taşeron) işçiler için yıllık ücretli izin düzenlemesi yapılmıştır. Yapılan düzenleme ile alt işveren işçilerinden, alt işvereni değiştiği hâlde aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin yıllık ücretli izin süresi, aynı işyerinde çalıştıkları süreler dikkate alınarak hesaplanacaktır. Asıl işveren, alt işveren tarafından çalıştırılan işçilerin hak kazandıkları yıllık ücretli izin sürelerinin kullanılıp kullanılmadığını kontrol etmek ve ilgili yıl içinde kullanılmasını sağlamakla, alt işveren ise tutmak zorunda olduğu izin kayıt belgesinin bir örneğini asıl işverene vermekle yükümlü tutulmuştur.

Mehmet Fatih Geleri/İş ve sosyal Güvenlik Uzmanı