Lojistik verimsizlik

Lojistik, mal ve hizmet tedariğine yönelik yapılan planlama, organizasyon, depolama, nakliye ve yönetim çalışmalarının tamamıdır. Bu çalışmalardaki aksama ve hataların karlılığa olumsuz yansıması mağaza kayıplarının görünmeyen yüzüdür. Zira olası kayıpları tam ölçmek o kadar kolay değildir.

Perakende sektöründe ihmale uğramış olan bu konu, yıllarca “her türlü taşımacılık” olarak algılanmıştır.Sebep de bu çalışmaların ülkemizde  nakliyeciler tarafından başlatılmış olmasıdır. Oysa bunun çok geniş ve bütünleşik bir faaliyet olduğunu seneler öncesinden sindirmiş olmamız gerekirdi.

Lojistik çalışmalar öncelikle iyi tahmine dayanırsa doğru yerden başlar. Geçmişin ve bu günün verilerine dayanarak gerçekçi tahmin yapmak o kadar zor değildir.

Devamı başarılı planlamadır. İşte hatalar da bu aşamada çıkışa başlar.

Üçüncü basamak başarılı stok yönetimidir. Ancak malesef raflarımız ve depolarımız aylarca, hatta yıllarca satılamayacak ürünlerle doludur. Oysa ürün bazında belirlenmiş emniyet stoğu (asgari stok) ile azami stok seviyesi arasındaki ‘gel-git’ lerde yapılacak kontrollü çalışmalar bu kayıpları önler. Bahsettiğimiz takip sadece sattığımız ürünleri değil, malzeme takibini de kapsar.

Sipariş oluşturma lojistiğin olmazsa olmazıdır. Buna kafa yorulmadığında; örneğin “her mağaza için beşer koli “ sipariş kolaycılığı halinde, şubelerden birisi yok satarken, diğeri stok külfetiyle karşılaşabilir.

Satınalma ve tedarik yönetimine kalite kontrol desteği, yine lojistik yönetiminden beklenen hizmettir.

En detaylı çalışma bölümü olan elleçleme aşaması; boşaltma, mal kabul, seçerek ayırma, istifleme, yer değiştirme ve yükleme gibi ince işçilik isteyen ama ihmalinde fireleri artıran süreçleri kapsar. Bu süreçlerin çoğunlukla bir plan dahilinde yapıldığını malesef söyleyemem. Sadece mevcut alana mal sığdırma gayretleridir gördüklerimiz.

Neredeyse lojistik ile özdeşleşmiş olan filo yönetimi, yukardaki bütün çalışmaların son aşamasıdır. Netice olarak kırıp dökmeden yapılacak “her türlü taşımacılık” kavramı artık yerini “ihtiyaca özel” ısmarlama hizmete bırakmalıdır. Zira her işletmenin beden ölçüleri ve şartları farklıdır. Kayıpların azalması bu ölçümün sıhhatine bağlıdır.

Bütün bu faaliyetlerin temelinde ve tarihsel gelişiminde, askeri operasyonların aksamadan sürmesini sağlayacak kaynakların zamanında sağlanması yatmaktadır.

2. Dünya savaşında lojistik üstünlük sağlayanlar başarıya ulaşmış, bu işi beceremeyenler için yenilgi kaçınılmaz olmuştur. Savaş sonrasında ticaret alanına aktarılan benzer çalışmalarda uygulayıcılarına avantaj sağlamaya başlamıştır.

Günümüzde ise karlı şirketler; ticari muharebelerden zaferle ayrılmak isteyen lojistik verimliliği yüksek olan işletmelerdir. Sektör lideri BİM’in başarı faktörleri dizisinin birinci sırasında lojistik yer almaktadır. Çünkü tüketici, tercihini bulunabilirlik ve uygun fiyat üzerinden oluşturmaktadır.

Lojistik faaliyetlerin iyi yönetilmesi rekabette önemli maliyet avantajı sağlamaktadır.

Bu durumda konunun uzmanı işletmelerden yardım almak verimliliği artıracaktır. Bunu masraf kaleminde artış olarak görmek yerine, getirisini araştırmak daha akılcı çözümdür.

Ülkemizde birçok büyük perakendecinin üzerine kayıtlı tek aracı bulunmamaktadır.

Ancak yinede kumanda aletini ellerinde tutmaktadırlar.

Şimdi gelelim yerel perakendeciler olarak, üzerinde fazla durmadığımız eksiklerimize.

Örneğin geçtiğimiz ramazan öncesinde hazırlanan o güzel insertlerde yer alan birçok ürün,  birçok perakendecimizin rafına zamanında çıkmamıştır. Ramazan kolisi, güllaç, hurma, hazır tatlılar, kompostoluk ürünler doğru zamanda yerine ulaşmamıştır. Dolayısıyla burda kaybedilen cirolar rakiplere gitmiştir. Gerekçesi eleman ve araç sayısındaki yetersizliktir.

İşte lojistiğin önemi de bu aşamada devreye giriyor. Şartlara uygunluk, yönetimden beklenen esneklik olmaktadır. Elbette normal zaman ile olağanüstü zaman arasındaki fark, standart lojistik güç ile aşılamaz. Ancak belli bir plan dahilinde işletme dışındaki şartları kendi şirketimizin şartlarına uydurabiliriz. Tek kamyonumuz olabilir ama bölgemizdeki bütün kamyonların hizmete hazır beklediğini bilmemiz gerekir.

Mağazalara sıcak veya soğuk satış kanalından malın gelmesi, hem kategori yöneticilerinin hem de mağaza yöneticilerinin öncelikle iki konuda uyanık olmasını gerektirmektedir. Birincisi yanlış tahminde bulunmamak, ikincisi bilgi sistemine yanlış giriş yapmamaktır. Yanlış tahmin bir taraftan stok yüküne sebep olurken, diğer yandan başka bir şubeyi malsız bırakabilir.

Bilgi sistemine yanlış giriş ise zaman kaybına, iadeye, yok satmaya varan kayıpların kaynağıdır.

Şirket bünyelerindeki demirbaşlar, ürün ve malzeme stokları, departmanlar arası işlemler ile sık sık yer değiştirirler. Örneğin bir mağazanın fazlası ile diğer mağazanın eksiğinin tamamlanması yerel perakendecilerimizin çokca uyguladığı işlemlerdir.

Hatta merkez deposu bulunmadığı için her şubesinin deposunu bu amaçla kullanan meslekdaşlarımız vardır.

Bu anlayış, bilerek veya bilmeyerek yapılan lojistik hataların da derecesine bağlı olarak çok miktarda para kaybettirir. Lütfen bu kayıpları engelleyelim.