48
Distribütörlükkabuk
değiştirdi
Geçmişte toptancılıkolarakalgılanandistribütörlük, sektöründeğişenşartlarıylabir-
liktekendini yeniledi. Şartlaraayakuyduramayanlar çekilirkenkalanlargüçlü lojistik
firmalarınadönüştü
Distribütörlük, üretici veya tedarikçi tara-
fındanpiyasaya sunulabilir halegetirilen
ürünlerin, belirli bir coğrafi bölge ile sınırlı
olmaküzere, sözleşmeylebelirlenmiş
satıcı dağıtıcı tarafından ve sözleşmeyle
kararlaştırılmış şartlar dâhilinde satış ve
dağıtımınaaracılıkedilmesi olarak tanım-
lanabilir.
Dahaaz teknik vedahanet bir tanımla
belirli bir coğrafi bölgedemalı depolayıp
dağıtaraküreticinin veperakendecinin
verimsiz stokyükünegirmesini engelleyen
firmadistribütördür.
1980’li yıllarda serbest piyasaekonomi-
sinegeçişyapanTürkiye’de, dönemin
şartları gereği organizeperakendenin tam
anlamıylaülkeyegelişi vegelişimi uzun
sürdü. Bunabağlı olarak toptancı –bakkal
–küçükmarket eksenindegelişenpazar-
da, önemli bir hacimeulaşan toptancı
firmalar, kendilerini önce toptanüstü son-
rasındadistribütör olarakadlandırdı. Bu
tanım, dönemin şartlarınagöreyapılmıştı
ancakdistribütörlüğündünya literatürün-
deki çağdaş tanımıyla, ortadaki iş aslında
uyuşmuyordu.
1990’lardan itibarendeğişmeyebaşlayan
piyasa şartları venihayetindeorganize
perakendenin90’lı yılların ikinci yarısın-
dabüyükbir hızlagelişimgöstermesiyle
toptancılık sektörügiderekkankaybet-
meyebaşladı. Teknik terimleregirmeden
açık ifadeetmekgerekirse; zaten stoktan
parakazanılanbudönemdeperakende-
ciler stokyapmak–yönetmek içinekstra
bir desteğe veyaaracıya ihtiyaçduymu-
yorlardı. Büyükbir depooluşturup içine
koyabildiğinkadar çokmal koymak son
dereceavantajlı veparakazandıranbir
stratejiydi. BudönemdeTürkiye’demarket
zincirleriningiderek şube sayısını artırıp
hacimkazanmaları, ölçekli alımyapmaları
tedarikçi firmalarında sektörebakışını
değiştirdi. Tedarikçiler yavaşyavaş top-
tancılarını aradan çıkarıpperakendeci ile
birebir ticaret yapmayabaşladı. Sonuçta
bir dönempiyasanınhakimi olan toptancı-
lar yavaşyavaşgeri plana çekildi.
Ancak2000’li yılların ikinci yarısından
itibaren iseyepyeni şartlar veyeni fırsat-
larınoluştuğubir sektör oluşmayabaşladı.
Enflasyonist ekonomik sistemin tamamen
terkedilmesiyle stokyapmanınönce
bir esprisi kalmadı. Stokperakendecinin
düşmanı halinegeldi. Deposundakimalı
yönetemeyen, firesini ölçemeyenperaken-
deciler zor durumadüştü. Bir döneminen
güzel, en tatlı parakazandıranargümanı
“stok” artıkperakendeciyi sokan zehirli bir
yılanadönüşmüştü.
Perakendecinin tedarikçi firmalardanyeni
talebi artıkgerektiği zaman, gerektiği
kadarmal almaktı. Eskisi gibimalı depo-
larınadoldurmak istemiyorlardı. Fakat bu
istek, bubeklenti de tedarikçi firmaları
zorluyordu çünküTürkiyebirkaç zincirin
pazarahakimolduğubir KuzeyAvrupa
ülkesi değildi. Türkiye’de zincir tanımına
giren irili ufaklı 300’ünüzerindegıda
perakendecisimevcut. Ayrıcahızlı tüketim
ürünlerinin satıldığı dahapek çokkanal
var. Bunlarınhepsine istediği zaman, iste-
diği orandamal vermekolacak işdeğildi.
Sektörüngeldiği buyeni noktada, 2000’le-
rinbaşındabattı, bitti denendistribütörlük
tekrar önemkazandı. Fakat yeni nesil dist-
ribütörleri 1980’lerdeki örnekleriylekarış-
tırmamakgerekli. Yeni nesil distribütörler
aslındabu tanımaltında faaliyet göste-
rennet birer lojistik firması. Distribütör
lojistikteki uzmanlıkgerektiren süreçleri
üstlenen, bu işi asıl işi halinegetiripen iyi
şekildeyapan, üreticininürüne, peraken-
decininmüşterisineodaklanması içinona
zamandan tasarruf ettiren firmademek.
Distribütörlükanlaşmasınınniteliği
distribütörlüğünkapsamınagöredeği-
şir. Örneğin, distribütör ihracatçı adına
satışyapacaksabaşka, kendi adınamal
stoklayıp satışyapacaksabaşka tür an-
laşmahazırlanır. Bayilik, acentelik, genel
temsilcilik, tek satıcılıkgibi birçok ifade
distribütörlükkavramı ilebenzeşmektedir
ancakaslındadistribütör değildir.
Distribütörne işyapar?
Bir şirket, distribütör ağınanedengerek
duyar?Bununbirden fazlanedeni var, en
önemlilerini sayalım.
Bir şirket ürettiği tonlarcaürünüküçük
perder
dosya
