serbest köşe
64
Yılsonlarındaki son çeyrek, gelecek yılın bütçesine hazırlık
dönemidir ve heyecan veren bu hassas çalışmalarda yeni
yılın öngörüleri ortaya konmaktadır. Bu öngörüler, en küçük
harcamadan en büyük gidere, en küçük kazançtan en büyük
gelire kadar işletmede gelecek dönemde var olması gereken
tüm giriş ve çıkışların planıdır. Yeni bilgiler geldikçe, revize
edilen 5 yıllık stratejik planlar şimdilik konumuzun dışındadır.
Çalışmanın başlangıcı Ekim ayının ilk yarısı, sonuçlanması ise
Aralık ayının ikinci yarısı olarak düşünülebilir. Bütün depart-
manların katılımı, yapılan işin önemini artırır.
Bazı şirketlerde gördüğüm üzere; bu konu yalnız finans de-
partmanının işi değildir. Hele hele bütçe dendiğinde; cari yılın
rakamlarını belli bir büyüme rakamı ile çarparak yeni yılın
hedeflerini şipşak belirlemek hiç değildir. Zira satış bütçesi ele
alındığında her mağazanın çevre koşulları ve rekabet şartları
farklıdır. Satın alma bütçesi ele alındığında, bilhassa tarımsal
ürünlerde rekolte durumu ve dış alım satımlar sebebiyle
döviz kuru devreye girecektir. Gider bütçesi ele alındığında,
her lokasyonda kira ve personel giderleri başta olmak üzere
oranlar değişkenlik gösterecektir. Ful time, part time çalışan
istihdamı; güne, saate göre şubeler arasında farklı oluşur.
Yatırım bütçesi ele alındığında, çoğu zaman evdeki hesap
çarşıya uymaz. Sadece belediye ile ilişkilerin süreci bile kolay
yönetilemez, takvimde kaymalar yaşanır. Bu nakit bütçesini
de olumsuz etkiler. İşte ince hesaba ihtiyaç gösteren, hassas
çalışma dediğim budur. Finans departmanı, belli formatları
hazırlamada, bütçe tekniği konusunda yönlendirmede rol
alabilir. Bir de yönetim kurulunun fiziki büyüme planlarını,
düşüncelerini ve çalışmanın takvimini departmanlara akta-
rabilir. Bundan sonrası, departmanların ellerindeki son iki
yılın verilerine dayanarak yeni yılı şubeler ve ürün kategorileri
bazında tahmin etmelerine kalır. Elbette enflasyon tahmini
önemli göstergedir. Ancak bir yanlış da burada yapılıyor ve
TÜİK oranları baz alınıyor.
Perakende sektörü enflasyonu ile ülke enflasyonu arasında
çoğu zaman benzerlik yoktur. Hem hesaplamaya konu liste
aynı değildir hem de alınan ağırlıklar farklıdır.
İşte finans departmanı, belki bu oranların hesaplanmasına
veya kontrolüne de yardımcı olabilir. Üç aylık çalışma süresin-
ce karşılaşılan zorlukların giderilmesi ve yöntem belirlemede
kılavuzluk görevi de yine bu departmana aittir.
Bütçeler sadece rakamlardan ibaret tabloları kapsamaz. Ciro-
ya tesir edecek yenilikler ve maliyetleri azaltacak yöntemler
de dip not halinde yer alır. Böylece başarılı departmanların
hedefleri yukarı çekmesi ve bir de o hedeflerin tutması hem
şirkete hem de ekiplere kazandırır.
İşte bütçe çalışmalarının yukardan aşağı değil, aşağıdan yuka-
rı yapılmasının sağladığı en büyük fayda budur. Tepe yönetici
sadece hakemdir. Bir de çeşitli bütçeler hazırlansa da bunların
hepsinin bir bütünün parçaları olduğu unutulmamalıdır. So-
Perakendecİ İçİn
bütçeNİN önemİ?
Ercüment
Tunçalp
