20
perder
serbestköşe
İşletmesermayesininönemi
üretim, satışve tahsilatgibi üçana faaliyet
aynı andagerçekleşemez. Eğergerçekleşe-
bilseydi, işletme sermayesinehiç ihtiyaç
olmazdı.
Üretim sonrasındaki stoktabekleme, satış
kanallarındageçen süre, perakendeci
deposundaveya rafındakaybedilen zaman
dilimindegiderlerdevametmektedir. İşte
bunukarşılayacak fon işletme sermayesi-
dir. Eksikkalması durumunda ticari faaliyet
sürdürülemez.
Üzülerek söylemeliyimki;milyonlarcaaylık
cirolarına rağmenelektrik, su, telefongider-
lerini günündeödeyemeyen şirketlerin sa-
yısı hiçdeazdeğildir. Bakınkiravepersonel
giderlerineait ödemeleringecikmesinden
bahsetmiyorumbile.
Bazı tedarikçilerinenbüyükperakende
zincirlereürün satmaküzereyarıştıklarını
biliyoruz. Buradaavantaj, paranızgaranti
altındadır vebukonuda riskyoktur. Ancak,
uzunödeme süreleri vebu sürelerindees-
netilmesi durumundaçalışma sermayeniz
sizi idareedecekmidir?
İşte, esasındaenönemlisi bu soruyaverile-
cekcevaptır.
Birçokortaölçekli işletme, buyükü taşıya-
cak imkana sahipdeğildir.
Perakendeci kanadında ise, “nasıl olsa sata-
rımve sonraöderim” rahatlığı vardır. Ancak
buradada, evdeki hesapçarşıyauymamak-
tadır. Birçok zincirdegördüklerim; kate-
gorilerinçoğunda ‘satmadanödeme’nin
yaşandığıdır.
Piyasadaçokduyduğumuz; “şimdi sıkı-
şığım, Allahbana, ben sana” klişesi bu
hesapsızlığınürünüdür.
İster tedarikçi isterperakendeci olsun, giri-
şimciler çoğunluklaüretimve satış içinge-
rekli binaveekipmanyatırımlarınaağırlık
verirken, bu sabit varlıkları çalıştırabilmek
üzeregerekli olançalışma sermayesine
aynı titizliği göstermemektedirler.
Oysaüretim içinhammaddeye, piyasayı
doyurmak içinyeterli stoklara, günlük
giderleri karşılamaküzerenakitdeğerlere,
müşterileri finanseetmeküzerealacaklara
karşılıkkaynakayırmakgerekmektedir.
İştebu ihtiyaçların zamanındagiderile-
memesi veborçların zamanındaödeneme-
mesi, ilişkideolunankurumlarıngözünde
kredibiliteninkaybolmasınave saygınlığın
yitirilmesine sebepolur.
Enbüyükyanılgı; ürünlerhemen satılacak,
tahsilathemenyapılacakveyüksekkârlarla
çalışma sermayesi finanseedilecektir. Böy-
lebirbaşarı öyküsünehayatımboyunca
benhiç şahit olmadım (tedarikçiler içinde).
Önce işletme sermayenizolacak, sonra
da işhacmi arttıkçaodaartacaktır. Zira
satışlarınızartıyorsa stoklarınızda, alacak-
larınızda,masraflarınızdaartıyordemektir.
Ancak,maalesef bu fonuartırmakyerine
bahsi geçenkaynağın ticaretdışı kişisel
harcamalarakaymasını daalışılmış, sıra-
dandavranışlar olarak izliyoruz.
Çalışma sermayesinin seviyesi birkaç
faktörebağlı olarakdeğişmektedir. Önce
işletmenin faaliyet konusunagöredeği-
şiklikgösterir. Ziraherürünkategorisinde
alacaklar aynı hızla işletmeyedönmez.
Sonra işletmeninbüyüklüğünegöredeği-
şiklikgösterir. Ziraküçük işletmeler, büyük
işletmeleregörehem stoku, hemnakdi
dahayavaşçevirebildiği içindahayüksek
orandaçalışma sermayesine ihtiyaçdu-
yarlar. Üstelikküçük işletmelerin sermaye
piyasalarınagirmeleri veyakredi kuruluşla-
rındanyararlanmaları daha zordur.
Satışlarnekadar istikrarakavuşursaçalış-
ma sermayesi ihtiyacı oorandaazalır.
Elbette işletme sermayesi ihtiyacını
azaltacakbaşkaçalışmalardamümkün-
dür. Tedarikçi açısındanalacaklarındevir
hızını artırıp, tahsilat süresini kısaltmak ilaç
olabilir. Ancakokadar kolaydeğildir. Zira
neticealabilmek, yukardadabelirttiğim
gibimarkapazarpayınınyüksekliği ile
doğruorantılıdır.
Bütün işletmeler açısındanda stokdevir
hızını artırmakveya stok tutma süresini
azaltmakgerekmektedir. Stokdevirhızı,
stoklarınbiryıl içindekaçdefadevrettiğini
göstermektedir.
Sonuçolarak, çalışma sermayesininyeter-
sizliği işletme faaliyetlerininaksamasına
sebepolur. Tedarikçi isenizüretimaksar,
perakendeci iseniz raflarboşkalır. Her iki
durumdadabaşarısızlıkkaçınılmazdır.
Üstelik firmalarınbuyetersizliğininözellikle
likidite sıkıntısınınyaşandığı krizdönem-
lerine rastlaması,muhtemel kötü sonu
hızlandıranenbilinen sebeptir.
Yineülkemizde fazla ihmaleuğrayan,
bunun içindeödemevadelerini uzatanve
nakit akışını bozanbir konuyaodaklana-
cağız.
İşletmelerindevamlılığını sağlayanhava
ve sugibi bir ihtiyaçmaddesidir işletme
sermayesi veyadiğer adıylaçalışma ser-
mayesi.
İşletmelerin, günlük rutin faaliyetlerini
yürütebilmeleri içingerekli nakit vebenzeri
varlıklar ilebiryıl içersindenakdedönüşe-
bilecekvarlıkların tümünü ifadeedenbir
kavramdır.
İşletme sermayesi brüt venet olarak ikiye
ayrılmaktadır. Brüt işletme sermayesi,
işletmeninbiryıl içindeveyabir faaliyetdö-
nemi içindeparayadönüşmekabiliyeti olan
vebilançonunaktifindebulunandönen
varlıklardır.
Net işletme sermayesi ise; brüt işletme
sermayesinden işletmeninbiryıl içinde
veyabir faaliyetdönemi içindevadesi
gelecekborçların, yani kısavadeli yabancı
kaynaklarındüşülmesinden sonrakalannet
değerdir.
Konuüretici açısındandahahayatidir. Zira
ErcümentTunçalp
Danışman
İşletmelerindevamlılığını sağlayan
havave sugibi bir ihtiyaçmaddesidir
işletme sermayesi veyadiğer adıyla
çalışma sermayesi.
