Page 60 - Perder 45. Sayı
P. 60
DOSYA
Kuru çay sıkıntısı
yaşanacak
Mehmet Erdoğan
Rize Ticaret Borsası Başkanı, TOBB
Çay Tarım Kurulu Sözcüsü
Ülkemizde miras yoluyla küçülen çay tarım alanlarından vadede kuru çay sıkıntısı yaşanacağı aşikârdır. Borsa
elde edilen ürün miktarı azaldığından, bireylerin ihtiyaçlarını olarak bu sorunun farkında olduğumuzu ve önleminin
karşılayacak gelir elde edilememektedir. Yaş çay getirisinin alınması gerektiğini ilgili yerlere ilettik. Tarım ve Hayvancılık
yetersizliğinden dolayı tarlaya ve ürüne gerekli özen Bakanlığı’na çay üretim bölgelerinde 300 metre ve yukarısı
gösterilmemekte; bakımsız tarlalardan kalitesiz ürün elde alanların çay tarımına açılması konusunda görüş bildirdik.
edilmektedir. Fabrikaya gelen kalitesiz yapraktan, yüksek 300 metre ve yukarısı arazilerin çay tarımına açılmasıyla
kalitede ürün elde etme şansı bulunmamaktadır. Çay alım birlikte organik ve kaliteli çay üretimi artacak, hem üretici
evlerinde yeterli kontrol yapılmadığından üretici taze filizleri hem sanayici hem de tüketici bundan kazanç sağlayacaktır.
toplamamakta daha fazla ürün elde etmek için geç hasadı
tercih etmektedir. Hasat edilen yaş çay ürünü, ‘teris’ adı Ürün çeşitliliğinin artırılması gerekmektedir. Siyah çayın
verilen sentetik bezlerin içerisine konulup iyice ezildikten yanı sıra yeşil çay, altın çay, beyaz çay, çay pudrası ve kremi
sonra bohça şeklinde sarılıp sıkıca bağlanmaktadır. Bu gibi ürünlerin üretilerek pazarda yer edinilmesi önem
şekilde alım evlerine gelen çay tartıldıktan sonra, alım evinin taşımaktadır. Milli ürün konumundaki çayımıza, diğer çay
içine serilmekte ve fabrikadan gelen kamyona bastırılarak ve üreten ülkelerde olduğu gibi %50 dolaylarında destekleme
çiğnenerek yüklenmektedir. sağlanması, sektöre rekabet gücü kazandırması bakımından
Sektörün bütününü kapsayan bir hasat planlaması önemlidir.
yapılmadığı için, müstahsil bütün çayını birkaç gün içinde
toplayıp satmaya çalışmakta, hasat zamanı fabrikalarda Çayda KDV %1’e inmeli
yaşanan izdiham dolayısıyla satamadığı çayı, yol Sektöre rekabet şansı yaratmak amacıyla diğer temel gıda
kenarlarına, avluya ve çeşitli boş alanlara serip bekletmekte, maddelerinde olduğu gibi çayda da KDV %1’e indirilmelidir.
bazen günlerce bu şekilde bekleyen çay iyice kuruyup Eğer bütçe dengeleri çayda KDV %1’e indirme imkânı
kızarmaktadır. Hasat edildikten sonra bu şekilde bekletilerek tanımıyorsa diğer temel gıda maddelerinde olduğu gibi
fabrikaya getirilen yaş çay, kalitesiz kuru çay üretilmesine toptanda %1 perakende %8 olarak belirlenmelidir.
neden olmaktadır.
Ülkemizdeki yıllık ortalama 250 bin ton dolayında
Fabrikaya gelene kadar çay olma özelliğini kaybeden yaş kuru çay tüketilmektedir. Çay sektörünün sorunlarının
çay, fabrikada en iyi şartlarda kuru çaya dönüştürülse bile, çözülmemesi önümüzdeki yıllarda hem göç hem de çay
bozuk hammaddeden dolayı kaliteli son ürün elde etme ithalatının artmasını beraberinde getirecektir. Bu nedenle
şansımız yoktur. çay tarımı ve çay sektörü için öncelikle sektörün bütününü
Yurtdışında yaş çay 12 ay hasat edildiği, işçilik ve diğer düzenleyecek bir çay kanunu çıkarılması şarttır. Çay kanunu
girdiler ucuz olduğu ve yaş çaya % 50’nin üzerinde devlet ve beraberinde sektördeki yapısal düzenlemeler sonucu
desteği sağlandığından üretim maliyetleri bize göre çok Türk Çay sektöründe 2023 yılında 50 bin ton çay ihracatı
daha düşüktür. Bu durum piyasadaki fiyat rekabetinde gerçekleştirilip, bunun karşılığında 500 milyon dolar gelir
dezavantaj olarak karşımıza çıkmaktadır. elde edilebilir.
2015 yılı özel sektör stoklarına baktığımızda orta ve uzun
Kuru çay sıkıntısı
yaşanacak
Mehmet Erdoğan
Rize Ticaret Borsası Başkanı, TOBB
Çay Tarım Kurulu Sözcüsü
Ülkemizde miras yoluyla küçülen çay tarım alanlarından vadede kuru çay sıkıntısı yaşanacağı aşikârdır. Borsa
elde edilen ürün miktarı azaldığından, bireylerin ihtiyaçlarını olarak bu sorunun farkında olduğumuzu ve önleminin
karşılayacak gelir elde edilememektedir. Yaş çay getirisinin alınması gerektiğini ilgili yerlere ilettik. Tarım ve Hayvancılık
yetersizliğinden dolayı tarlaya ve ürüne gerekli özen Bakanlığı’na çay üretim bölgelerinde 300 metre ve yukarısı
gösterilmemekte; bakımsız tarlalardan kalitesiz ürün elde alanların çay tarımına açılması konusunda görüş bildirdik.
edilmektedir. Fabrikaya gelen kalitesiz yapraktan, yüksek 300 metre ve yukarısı arazilerin çay tarımına açılmasıyla
kalitede ürün elde etme şansı bulunmamaktadır. Çay alım birlikte organik ve kaliteli çay üretimi artacak, hem üretici
evlerinde yeterli kontrol yapılmadığından üretici taze filizleri hem sanayici hem de tüketici bundan kazanç sağlayacaktır.
toplamamakta daha fazla ürün elde etmek için geç hasadı
tercih etmektedir. Hasat edilen yaş çay ürünü, ‘teris’ adı Ürün çeşitliliğinin artırılması gerekmektedir. Siyah çayın
verilen sentetik bezlerin içerisine konulup iyice ezildikten yanı sıra yeşil çay, altın çay, beyaz çay, çay pudrası ve kremi
sonra bohça şeklinde sarılıp sıkıca bağlanmaktadır. Bu gibi ürünlerin üretilerek pazarda yer edinilmesi önem
şekilde alım evlerine gelen çay tartıldıktan sonra, alım evinin taşımaktadır. Milli ürün konumundaki çayımıza, diğer çay
içine serilmekte ve fabrikadan gelen kamyona bastırılarak ve üreten ülkelerde olduğu gibi %50 dolaylarında destekleme
çiğnenerek yüklenmektedir. sağlanması, sektöre rekabet gücü kazandırması bakımından
Sektörün bütününü kapsayan bir hasat planlaması önemlidir.
yapılmadığı için, müstahsil bütün çayını birkaç gün içinde
toplayıp satmaya çalışmakta, hasat zamanı fabrikalarda Çayda KDV %1’e inmeli
yaşanan izdiham dolayısıyla satamadığı çayı, yol Sektöre rekabet şansı yaratmak amacıyla diğer temel gıda
kenarlarına, avluya ve çeşitli boş alanlara serip bekletmekte, maddelerinde olduğu gibi çayda da KDV %1’e indirilmelidir.
bazen günlerce bu şekilde bekleyen çay iyice kuruyup Eğer bütçe dengeleri çayda KDV %1’e indirme imkânı
kızarmaktadır. Hasat edildikten sonra bu şekilde bekletilerek tanımıyorsa diğer temel gıda maddelerinde olduğu gibi
fabrikaya getirilen yaş çay, kalitesiz kuru çay üretilmesine toptanda %1 perakende %8 olarak belirlenmelidir.
neden olmaktadır.
Ülkemizdeki yıllık ortalama 250 bin ton dolayında
Fabrikaya gelene kadar çay olma özelliğini kaybeden yaş kuru çay tüketilmektedir. Çay sektörünün sorunlarının
çay, fabrikada en iyi şartlarda kuru çaya dönüştürülse bile, çözülmemesi önümüzdeki yıllarda hem göç hem de çay
bozuk hammaddeden dolayı kaliteli son ürün elde etme ithalatının artmasını beraberinde getirecektir. Bu nedenle
şansımız yoktur. çay tarımı ve çay sektörü için öncelikle sektörün bütününü
Yurtdışında yaş çay 12 ay hasat edildiği, işçilik ve diğer düzenleyecek bir çay kanunu çıkarılması şarttır. Çay kanunu
girdiler ucuz olduğu ve yaş çaya % 50’nin üzerinde devlet ve beraberinde sektördeki yapısal düzenlemeler sonucu
desteği sağlandığından üretim maliyetleri bize göre çok Türk Çay sektöründe 2023 yılında 50 bin ton çay ihracatı
daha düşüktür. Bu durum piyasadaki fiyat rekabetinde gerçekleştirilip, bunun karşılığında 500 milyon dolar gelir
dezavantaj olarak karşımıza çıkmaktadır. elde edilebilir.
2015 yılı özel sektör stoklarına baktığımızda orta ve uzun
