36
niteliği itibariyle ücret sayılabilecek bir
kazanç durumunda olmaması, esasen
işe başlatılmayan sigortalının, başlatıl-
maması nedeniyle sigortalılık vasfının
da kalmaması, ödenecek paraların işçiyi
himaye gayesine ve işverene işe başlat-
mama nedeniyle verilen bir medeni ceza
niteliğinde olması nedenleriyle, prime tabi
tutulmayacaktır.”
hükmüne yer verilmektedir.
Ayrıca 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve
Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na istinaden
01.09.2012 tarihinde yayınlanan İşveren
Uygulama Tebliğinin 7.3 bölümünde iş
sözleşmesi feshedilen sigortalının işe iade
edilmesi durumunda yapılması gereken
işlemler aşağıdaki gibi açıklanmıştır;
“İşçinin işe iadesi için kesinleşen mah-
keme veya özel hakem kararının kendis-
ine tebliğinden itibaren on iş günü içinde
işe başlamak üzere başvurmuş olması
kaydıyla, işe başlatılsın veya başlatıl-
masın bu nitelikteki işçilere çalıştırıl-
mayan süre için ödenen en çok dört aya
kadar ücret ve diğer haklar, akdin feshe-
dildiği aydan başlanılarak ilgili ayların
prime esas kazançlarına dahil edilerek iş-
sizlik sigortası primi de dahil olmak üzere
tüm sigorta kollarına ait primler kesilecek
ve bu süreler hizmetten sayılacaktır.
İşçi işe başlatıldığında bildirim süresine
ait (ihbar) ücreti ile kıdem tazminatı peşin
olarak ödenmiş ise işçiye ödenecek en çok
dört aya kadar olan ücret ve diğer alacak-
larından mahsup edileceğinden, Kanunun
80 inci maddesi uyarınca bildirim süresine
ait (ihbar) ücret ile kıdem tazminatının
prime tabi tutulmaması nedeniyle işçiye
işe başlatılması halinde ödenecek en çok
dört aya kadar olan ücret ve diğer hakları
mahsup edilmemiş haliyle prime tabi
tutulacak ve bu süreler prim ödeme gün
sayısından sayılacaktır.”
İş Kanununun uygulandığı; otuz veya daha
fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı
aylık kıdemi bulunan işçinin belirsiz süreli
iş sözleşmesinin geçerli sebep gösteril-
meden veya gösterilen sebebin geçerli
olmadığı mahkeme veya özel hakemce
tespit edilerek feshin geçersizliğine karar
verilmesi halinde;
a) İşçiyi başvurusu halinde bir ay içinde
işe başlatmayan işverence işçiye ödenen
ve mahkeme veya özel hakemce belir-
lenen en az dört, en çok sekiz aylık ücreti
tutarındaki tazminatın, niteliği itibariyle
ücret sayılabilecek bir kazanç durumunda
olmaması, esasen işe başlatılmayan sigor-
talının, başlatılmama nedeniyle sigortalılık
vasfının da kalmaması, ödenecek paraların
işçiyi himaye gayesine ve işverene işe
başlatmama nedeniyle verilen bir medeni
ceza niteliğinde olması nedenleriyle,
anılan tazminatın prime tabi tutulmaması,
b) Feshin geçersizliğine dair mahkeme
veya özel hakem kararının kesinleştirilme-
sine kadar işçiye çalıştırılmadığı süre için
en çok dört aya kadar doğmuş bulunan
ücret ve diğer hakların da işverenin
işçiyi işe başlatması veya başlatmaması-
na bakılmaksızın ödeneceğinden, bu
düzenleme ile, feshin geçersizliğine dair
karar alan işçiyi, işe başlatıp başlatmama
konusunda işverene verdiği inisiyatife
karşılık işçiye en çok dört aya kadar
doğmuş bulunan ücret ve diğer haklarının
ödenmesini hüküm altına alarak korumuş,
sözleşmenin fesih tarihini, en çok dört
aya kadar ileri bir tarihe atmış bulun-
maktadır. Buna göre, işe başlatılsın veya
başlatılmasın işçiye çalıştırılmadığı süre
için ödenen en çok dört aya kadar ücret
ve diğer haklarından iş kazaları ve meslek
hastalıkları ile işsizlik sigortası primi de
dahil olmak üzere tüm sigorta kollarına ait
primlerin kesilmesi ve bu sürelerin hizmet-
ten sayılması, gerekmektedir.
c) Öte yandan, işçi işe başlatıldığında
bildirim süresine ait (ihbar) ücreti ile
kıdem tazminatı peşin olarak ödenmiş
ise işçiye ödenecek en çok dört aya kadar
olan ücret ve diğer alacaklarından mahsup
edileceğinden, 5510 Sayılı Kanun’un 80
inci maddesi uyarınca bildirim süresine ait
(ihbar) ücret ile kıdem tazminatının prime
tabi tutulmaması nedeniyle, işçiye işe
başlatılması halinde ödenecek en çok dört
aya kadar olan ücret ve diğer haklarının
mahsup edilmemiş haliyle prime tabi
tutulması ve bu sürelerin prim ödeme gün
sayısından sayılması gerekmektedir.
3- SGK AÇISINDAN PRİM BELGELERİ-
NİN VERİLMESİ VE PRİMLERİN ÖDEN-
MESİNE İLİŞKİN SÜRELER
Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı’nın
16-330 Ek sayılı Genelgesi’nin II-2.3.1
bölümünde;
“Geriye yönelik olarak düzen-
lenen prim belgelerinin 4857 sayılı İş
Kanununun 21 inci maddesine istinaden
verildiği takdirde, söz konusu belgelerin;
Mahkeme kararının temyiz edilmemesi
durumunda kararın kesinleştiği,
Temyiz edilmesi halinde Yargıtay onama
ilamının işveren veya vekiline tebliğ
edildiği, Yargıtay onama ilamı taraflara
tebliğ edilmemiş/edilememiş ise Yargıtay
onama ilamının kararı vermiş olan mah-
kemenin kalemine intikal ettiği, tarihi (bu
tarihlerin, taraflarca Kurumumuza ibraz
edilecek kesinleşmiş mahkeme kararları-
na kaydettirilmesi istenecektir) takip eden
ayın sonuna kadar verilmesi ve belgele-
rde kayıtlı sigorta primlerinin aynı süre
içerisinde ödenmesi halinde, idari para
cezası ve gecikme zammı uygulanmaya-
cak, bu yükümlülüklerin, yukarıda belir-
tilen kesinleşme tarihini takip eden bir ay
içerisinde yerine getirilmemesi halinde ise
bu defa belgelerin verilebilmesi amacıyla
işverene tanınan bir ayı takip eden aydan
başlanarak gecikilen her ay için gecikme
zammı, ayrıca her bir aya ilişkin prim
belgesinden dolayı bir aylık sürenin son
gününde geçerli olan asgari ücret üzerin-
den de idari para cezası uygulanacaktır.”
hükmüne yer verilmiştir.
Örneğin (X) işletmesinde çalışan (A) ‘nın
01.06.2012 tarihinde iş sözleşmesinin
feshine karar verilmesi üzerine iş mahke-
mesinde sözleşmenin feshinin geçersizliği
talebi ile açtığı dava sonucunda, mahke-
mece sözleşmenin feshinin geçersizliğine
karar verilmiş ve bu karar 09.11.2012
tarihinde kesinleşmiştir.
Bu durumda, (X) işverenince, mahkeme
tarafından ödenmesine hükmedilen
ücret ve diğer haklardan dolayı düzen-
lenmesi gereken prim belgelerini kararın
kesinleştiği 09.11.2012 tarihini izleyen
ay (01.12.2012-31.12.2012) içerisinde
vermesi ve muhteviyatı primleri de aynı
süre içinde ödemesi halinde, idari para
cezası ve gecikme zammı alınmayacak,
aksi halde, geriye doğru verilen her bir aya
ait prim belgesi için ayrı ayrı olmak üzere
31.12.2012 tarihinde yürürlükte olan
asgari ücret üzerinden idari para cezası
uygulanacak ve 01.01.2013 tarihinden
başlayarak gecikilen her ay için gecikme
zammı alınacaktır.”
Özetle;
İşe başlatılmayan işçiler için ödenecek
ücret ve tazminatlar üzerinden hesapla-
nan vergilerin beyanı için “mahkemece iş
sözleşmesinin feshinin gerçekleştiği tarih”
önem arz etmektedir.
Söz konusu ödemeler için davaların
sonuçlanıp karara bağlandığı tarih dikkate
alındığında, mahkeme tarafından öden-
mesine hükmedilen ücretler üzerinden
hesaplanacak gelir vergisi (ücret, ihbar
tazminatı, izin farkı ödemeleri üzerinden
hesaplanan) ve damga vergilerini (ücret,
ihbar-kıdem tazminatları, izin farkları, işe
başlatmama tazminatı ödemeleri üzerin-
den hesaplanan) davanın sonuçlandığı
ilgili ayın Muhtasar beyannamesinde ve
ücretler ve izin farkları üzerinden hes-
aplayacağınız SGK primlerini ise ücret-
lerin ilgili oldukları aylara SSK Bildirgesi
düzenleyerek en geç davanın sonuçlandığı
ayın son gününe kadar beyan edilmesi
halinde idare tarafından idari para cezası
ve gecikme zammı alınmayacaktır.
perder
serbest köşe
